Hoạt động 3. Tìm hiểu ánh sáng và hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng (45 phút)
1.Mục tiêu hoạt động
2.KHTN.1.1 4.KHTN.1.6 6.KHTN.2.1 10.KHTN.3.2
2.Tổ chức hoạt động:
– Dạy học theo nhóm;
– Dạy học nêu và giải quyết vấn đề thông qua câu hỏi trong SGK
KTDH: Động não, KWL
* Chuẩn bị: clip về mặt trăng, phiếu học tập, quả bóng, đèn pin
* Chuyển giao nhiệm vụ học tập 1: Tìm hiểu ánh sáng của Mặt Trăng
GV tổ chức hoạt động nhóm cặp đôi cho HS thảo luận các nội dung trong SGK.
| ▲Hình 44.1. Mặt Trăng trên bầu trời đêm ▲ Hình 44.2. Ảnh chụp Mặt Trăng |
| ▲ Hình 54.3. Quan sát Mặt Trăng từ Trái Đất |
* Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS thực hiện nhiệm học tập
| PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 | |
| Câu hỏi | Trả lời |
| Câu 1: Quan sát hình 44.1 và cho biết Mặt Trăng có phải tự phát ra ánh sáng hay không? Vì sao? | |
| Câu 2: Quan sát hình 44.2, em hãy cho biết tại sao chúng ta có thể nhìn thấy được | |
– GV củng cố bằng clip: https://www.youtube.com/watch?v=PvmggnvQg5c
* Báo cáo kết quả và thảo luận:
– HS hoàn thành phiếu học tập, trả lời câu hỏi, các học sinh khác nhận xét, bổ sung.
– GV nhận xét kết quả thảo luận làm việc của các nhóm
– Sản phẩm dự kiến
| PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 | |
| Câu hỏi | Trả lời |
| Câu 1: Quan sát hình 44.1 và cho biết Mặt Trăng có phải tự phát ra ánh sáng hay không? Vì sao? | Mặt Trăng có cả phần tối và phần sáng, do đó Mặt Trăng không tự phát ra ánh sáng. |
| Câu 2: Quan sát hình 44.2, em hãy cho biết tại sao chúng ta có thể nhìn thấy được | Mặt Trăng. Chúng ta có thể nhìn thấy được Mặt Trăng vì Mặt Trời chiếu sáng Mặt Trăng và Mặt Trăng lại phản xạ ánh sáng mặt trời và chiếu tới mắt chúng ta. |
Thông qua các nội dung thảo luận, GV hướng dẫn HS rút ra kết luận theo gợi ý SGK.
Mặt Trăng không có khả năng tự phát sáng, ánh sáng mà ta nhìn thấy được là do Mặt Trăng phản xạ ánh sáng Mặt Trời.
* Chuyển giao nhiệm vụ học tập 2: Tìm hiểu hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng
Học sinh thực hiện nhiệm vụ cá nhân trên phiếu học tập KWL để kiểm tra kiến thức nền của học sinh về đặc điểm sự chuyển động của Mặt Trăng, các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng và ứng dụng của việc xác định các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng trong cuộc sống.
– HS theo dõi đoạn phim về hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng.
– GV: Đặc điểm sự chuyển động của Mặt Trăng?
– Thảo luận nhóm để trả lời các câu hỏi
H1. Một HS nói “Ban ngày chúng ta thấy Mặt Trời, còn ban đêm chúng ta thấy Mặt Trăng”. Bạn ấy nói đúng không? Vì sao?
H2. Có mấy tuần giữa ngày trăng tròn này và ngày trăng tròn tiếp theo?
H3. Tại sao chúng ta nhìn thấy Mặt trăng lúc tròn, lúc khuyết, lúc thấy trăng, lúc không?
Mặt Trăng được xếp vào nhóm sao, hành tinh hay vệ tinh? Mặt Trăng có tự phát sáng không? Tại sao ta có thể nhìn thấy Mặt Trăng? Các hình dạng của Mặt Trăng mà em đã nhìn thấy vào ban đêm? Vì sao chúng ta nhìn thấy Mặt Trăng có hình dạng khác nhau? Ứng dụng của việc xác định các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng trong cuộc sống?
– HS thảo luận nhóm, thống nhất đáp án và ghi chép nội dung hoạt động ra bảng phụ.
– GV gọi ngẫu nhiên một HS đại diện cho một nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung (nếu có).
– GV trình chiếu hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng trong tuần trăng, nhận xét và chốt nội dung
– GV phát phiếu học tập KWL và yêu cầu học sinh thực hiện cá nhân theo yêu cầu viết trên phiếu.
| K (Know)
Điều em đã biết |
W (Want)
Điều em muốn biết |
L (Learn)
Điều em học được |
– GV gọi ngẫu nhiên học sinh trình bày đáp án, mỗi HS trình bày 1 nội dung trong phiếu, những HS trình bày sau không trùng nội dung với HS trình bày trước. GV liệt kê đáp án của HS trên bảng.
GV tổ chức hoạt động nhóm cho HS thảo luận các nội dung trong SGK. Hoàn thành phiếu học tập sau:
| PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3 | |
| Câu hỏi | Trả lời |
| Câu 1: Em hãy nêu các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng mà em biết? | |
| Câu 2: Tại sao hình ảnh Mặt Trăng chúng ta nhìn thấy trong các đêm khác nhau không giống nhau? | |
| Câu 3: Phân biệt được các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng. | |
| Câu 4: Trong hình 44.4, em hãy chỉ ra phần bề mặt của Mặt Trăng được Mặt Trời chiếu sáng và phần bề mặt của Mặt Trăng mà ở Trái Đất có thể nhìn thấy. | |
GV yêu cầu HS đọc phần đọc thêm kết hợp với các nội dung thảo luận, GV hướng dẫn HS rút ra kết luận theo gợi ý SGK về pha của Mặt Trăng và nguyên nhân tạo thành pha Mặt Trăng.
* Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS thực thảo luận thực hiện nhiệm học tập, hoàn thành phiếu học tập số 3
HS thảo luận cặp đôi, thống nhất đáp án và ghi chép nội dung ra phiếu học tập
GV gọi ngẫu nhiên một HS đại diện cho một nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung (nếu có).
GV nhận xét và chốt nội dung về các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng.
Trình bày trên giấy A0 cách vẽ các hình dạng thường nhìn thấy của Mặt Trăng
* Báo cáo kết quả và thảo luận:
– HS hoàn thành phiếu học tập, hoàn thành bài tập các học sinh khác nhận xét, bổ sung.
– GV nhận xét kết quả thảo luận làm việc của các nhóm
– Sản phẩm dự kiến
Mặt Trăng có dạng hình cầu.
ặt Trăng là vệ tinh của Trái Đất.
ặt Trăng là vật thể không tự phát sáng, ta nhìn thấy Mặt Trăng là do nó được Mặt Trời chiếu sáng.
Ta chỉ nhìn được một nửa Mặt Trăng vì Mặt Trăng có dạng hình cầu nên lúc nào cũng chỉ có một nửa Mặt Trăng được Mặt Trời chiếu sáng.
| PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3 | |
| Câu hỏi | Trả lời |
| Câu 1: Em hãy nêu các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng mà em biết? | Các hình dạng thường nhìn thấy của Mặt Trăng gồm Trăng lưỡi liềm, Trăng bán nguyệt, Trăng khuyết, Trăng tròn. |
| Câu 2: Tại sao hình ảnh Mặt Trăng chúng ta nhìn thấy trong các đêm khác nhau không giống nhau? | Hình ảnh Mặt Trăng chúng ta nhìn thấy trong các đêm khác nhau không giống nhau do vị trí của Mặt Trăng trong quỹ đạo quay xung quanh Trái Đất mỗi ngày đều khác nhau. |
| Câu 3: Phân biệt được các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng. | + Không Trăng (Trăng non): khi nửa tối của Mặt Trăng hướng hoàn toàn về Trái Đất, ta không nhìn thấy Trăng.
+ Trăng tròn: khi nửa sáng của Mặt Trăng hoàn toàn hướng về Trái Đất, ta nhìn thấy toàn bộ một nửa hình dạng của Mặt Trăng. + Trăng khuyết. + Bán nguyệt. |
| Câu 4: Trong hình 44.4, em hãy chỉ ra phần bề mặt của Mặt Trăng được Mặt Trời chiếu sáng và phần bề mặt của Mặt Trăng mà ở Trái Đất có thể nhìn thấy. | Phần bề mặt Mặt Trăng được chiếu sáng là Mặt Trăng hướng về Mặt Trời (phần sáng trong hình 44.4). Phần bề mặt của Mặt Trăng mà ở Trái Đất có thể quan sát thấy là phần được Mặt Trời chiếu sáng hướng về Trái Đất |
GV yêu cầu HS đọc phần đọc thêm kết hợp với các nội dung thảo luận, GV hướng dẫn HS rút ra kết luận theo gợi ý SGK về pha của Mặt Trăng và nguyên nhân tạo thành pha Mặt Trăng.
Hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng là phần bề mặt của Mặt Trăng được nhìn thấy khi quan sát từ Trái Đất.
Mỗi thời điểm, phần bề mặt Mặt Trăng hướng về Trái Đất được Mặt Trời chiếu sáng có diện tích khác nhau nên ta thấy hình dạng Mặt Trăng là khác nhau.
- Sản phẩm học tập
– Sản phẩm phiếu học tập, câu trả lời của học sinh
- Phương án đánh giá
* Bảng kiểm 1:
| STT | Tiêu chí | Đạt | Không đạt |
| 1 | Lựa chọn được nhiệt kế để thực hiện nhiệm vụ. | ||
| 2 | Giải thích được lý do lựa chọn | ||
| 3 | Chỉ ra được thao tác sai | ||
| 4 | Khắc phục được thao tác sai | ||
| 5 | Thực hiện đầy đủ các bước | ||
| 6 | Trả lời đúng các câu hỏi |
Phương pháp đánh giá qua quan sát
| TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ | Nhóm 1 | Nhóm 2 | Nhóm 3 | Nhóm 4 | |
| Tiêu chí 1
Kết quả thảo luận, học tập |
MỨC 1: Trình bày chưa được rõ ràng, đầy dủ, chính xác nhiệm vụ nhưng còn lúng túng và dồng thời biết lắng nghe, chia sẻ với các bạn | ||||
| MỨC 2: Trình bày rõ ràng, đầy dủ, chính xác nhiệm vụ nhưng còn lúng túng và dồng thời biết lắng nghe, chia sẻ với các bạn | |||||
| MỨC 3: Trình bày rõ ràng, đầy dủ, chính xác nhiệm vụ và dồng thời biết lắng nghe, chia sẻ với các bạn | |||||
| Tiêu chí 2
Giao tiếp và hợp tác |
MỨC 1: Lắng nghe | ||||
| MỨC 2: Có lắng nghe, phản hồi | |||||
| MỨC 3: Lắng nghe ý kiến các thành viên khác, phản hồi và tiếp thu ý kiến hiệu quả | |||||
Hoạt động 4. Giải thích các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng (45phút)
1.Mục tiêu hoạt động
8.KHTN.3.1 9.KHTN.3.1 11.TC.1.1 16.TN 1.1
2.Tổ chức hoạt động:
PPDH Dạy học giải quyết vấn đề – Dạy học theo nhóm
KT: Động não.;
* Chuẩn bị: clip về mặt trăng, phiếu học tập, tranh
– GV tổ chức hoạt động nhóm cặp đôi cho HS thảo luận các nội dung trong SGK.
Với mỗi vị trí của Mặt Trăng trong hình 44.5, người trên Trái Đất quan sát thấy Mặt Trăng có hình dạng như thế nào? Chỉ ra sự tưong ứng giữa mỗi vị trí với các hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng trong hình 44.3.
* Thực hiện nhiệm vụ học tập
HS thực thảo luận thực hiện nhiệm học tập.
Các nhóm đưa ra ý kiến nhận xét
Tổng hợp ý kiến
* Báo cáo kết quả và thảo luận:
– HS hoàn thành phiếu học tập, hoàn thành bài tập các học sinh khác nhận xét, bổ sung.
– GV nhận xét kết quả thảo luận làm việc của các nhóm
Luyện tập
* Chỉ ra sự giống nhau và khác nhau giữaTrăng bán nguyệt đầu tháng và Trăng bán nguyệt cuối tháng.
– Trăng bán nguyệt đầu tháng và Trăng bán nguyệt cuối tháng: Dạng nhìn thấy đều có hình bán nguyệt do ta chỉ quan sát thấy một nửa phần diện tích Mặt Trăng được chiếu sáng. Tuy nhiên, hình ảnh chi tiết hơn thấy được là khác nhau vì hai trường hợp này ta quan sát thấy hai khu vực khác nhau của bề mặt Mặt Trăng.
- Sản phẩm học tập
| Người trên Trái Đất quan sát thấy Mặt Trăng | Hình dạng | Hình dạng nhìn thấy tương ứng |
| Vị trí 1 và 5 | Trăng bán nguyệt | |
| Vị trí 2 và 4 | Trăng lưỡi liềm | |
| Vị trí 6 và 8 | Trăng khuyết | |
| Vị trí 7 | Trăng tròn | |
| Vị trí 3 | Không Trăng. | Không Trăng. |
| Vị trí 2 | Trăng lưỡi liềm đầu tháng | |
| Vị trí 1 | Trăng bán nguyệt đẩu tháng | |
| Vị trí 8 | Trăng khuyết đẩu tháng | |
| Vị trí 7 | Trăng tròn | |
| Vị trí 6 | Trăng khuyết cuối tháng | |
| Vị trí 5 | Trăng bán nguyệt cuối tháng | |
| Vị trí 4 | Trăng lưỡi liềm cuối tháng |
- Phương án đánh giá
Gv quan sát và đánh giá bằng thang đo
| Nội dung quan sát | Hoàn toàn đồng ý | Đồng ý | Phân vân | Không đồng ý |
| Thảo luận sôi nổi | ||||
| Các Hs trong nhóm đều tham gia hoạt động | ||||
| Kết quả bài làm tốt | ||||
| Trình bày kết quả tốt |
Hoạt động 5. Trải nghiêm quan sát các hình dạng nhìn thây của Mặt Trăng (45 phút)
1.Mục tiêu hoạt động
4.KHTN 1.2 10.KH2.1.2 15.KH3.1
2.Tổ chức hoạt động:
PPDH Dạy học trực quan
KT: Động não.
* Chuẩn bị: Dụng cụ: Hộp giấy hình trụ (mặt trong tô đen để giảm sự phản xạ ánh sáng); quả bóng (bóng tennis hoặc bóng nhựa); băng dính đen; kéo.
* Chuyển giao nhiệm vụ học tập:
| GV tổ chức hoạt động nhóm cho HS thảo luận để chế tạo mô hình theo hình 44.6, sau khi chế tạo được mô hình thì cho HS lần lượt thực hiện việc quan sát và thảo luận xem hình ảnh quan sát được tương ứng với pha nào của Mặt Trăng.
GV cho HS thảo luận nhóm và thiết kế mô hình để quan sát được các hình dạng nhìn thấy khác của Mặt Trăng. |
* Thực hiện nhiệm vụ học tập
– HS thảo luận nhóm thống nhất thực hiện phương án làm mô hình
– Tiến hành thực hiện phương án đã lựa chọn từ những vật dụng nhóm đã chuẩn bị.
* Báo cáo kết quả và thảo luận:
– GV gọi ngẫu nhiên hai HS đại diện cho hai nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung ý kiến (nếu có).
– GV nhận xét, đánh giá; mở rộng thêm hiểu biết của HS thông qua đoạn phim giới thiệu về nhà du hành vũ trụ Neil Amstrong – người đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng.
– GV yêu cầu HS thực hiện cá nhân phần “Em học được trong giờ học” trên phiếu học tập KWL và trả lời bài tập trong SGK.
- Sản phẩm học tập
Mô hình hoặc tranh vẽ thể hiện hình dạng nhìn thấy của Mặt Trăng trong tuần trăng
- Phương án đánh giá
Bảng kiểm đánh giá kĩ năng giải thích
| STT | Tiêu chí | Đạt | Không đạt |
| 1 | Lựa chọn được nhiệt kế để thực hiện nhiệm vụ. | ||
| 2 | Giải thích được lý do lựa chọn | ||
| 3 | Chỉ ra được thao tác sai | ||
| 4 | Khắc phục được thao tác sai | ||
| 5 | Thực hiện đầy đủ các bước | ||
| 6 | Trả lời được câu hỏi GV đặt ra |
- HƯỚNG DẪN GIẢI BÀI TẬP
- Đáp án C.
- Đáp án B.
- Chu kì của Tuần Trăng là 29,5 ngày. Khoảng thời gian đó chính là khoảng thời gian để Mặt Trăng quay trở lại vị trí của nó giữa Mặt Trời và Trái Đất.
- Hình vẽ giải thích hình dạng nhìn thấy Trăng bán nguyệt cuối tháng.
- 5. Em hãy tìm hiểu về hiện tượng nhật thực và hiện tượng nguyệt thực. Hãy vẽ hình để giải thích các hiện tượng đó.
– Nhật thực là hiện tượng xảy ra khi Mặt Trăng đi qua giữa Trái Đất và Mặt Trời trên cùng một đường thẳng và quan sát từTrái Đất, lúc đó Mặt Trăng che khuất hoàn toàn hay một phần Mặt Trời.
– Nguyệt thực là hiện tượng xảy ra khi Mặt Trăng đi vào hình chóp bóng của Trái Đất, đối diện với Mặt Trời. Điều này chỉ có thể xảy ra khi Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng thẳng hàng hoặc xấp xỉ thẳng hàng, với Trái Đất nằm ở giữa.
Xem thêm các bài viết liên quan của Giáo án khoa học tự nhiên 6 Chân trời sáng tạo trong bài viết này nhé: